Traumatische ervaring

Een traumatische ervaring ontstaat door een gebeurtenis die zo erg is dat iemand er achteraf nog heel lang erg mee bezig is. Ook al is het voorbij, in het denken en voelen komt het steeds terug.

Er zijn grofweg twee soorten trauma’s: 

1. Iets wat één keer gebeurd is. Bijvoorbeeld een ongeluk, het overlijden van een partner, ouder of kind maar ook seksueel misbruik.

2. Iets wat steeds opnieuw gebeurt. Bijvoorbeeld terugkerend geweld in huis, herhaald seksueel misbruik, extreme verwaarlozing.

Afspraak maken of meer informatie?

Contactformulier06-48115597rfh.tobe@gmail.com

Posttraumatisch stresssyndroom (PTSS)

Een Post Traumatische Stress Stoornis is een heftige reactie op een emotionele, ingrijpende en / of traumatische gebeurtenis. Deze reactie wordt gekenmerkt door drie belangrijke symptoom groepen.

De symptomen zorgen ervoor dat het dagelijks functioneren bemoeilijkt wordt, en hebben een negatieve invloed op de dagelijkse routine van het trauma slachtoffer en de mensen rondom hem of haar. De symptomen zijn echter normaal in de periode kort na een traumatische gebeurtenis.

Onvoldoende verwerking kan leiden tot aanhoudende klachten

• Herhaling van de beleving van het trauma. Zoals een plotseling gevoel of handeling waarbij het lijkt alsof de gebeurtenis net plaatsvond, nachtmerries, zorgelijke herinneringen gerelateerd aan het trauma en / of flashbacks.

• Vermijding van alles wat maar iets te maken heeft met de traumatische ervaring. Bijvoorbeeld de traumatische gebeurtenis opnieuw beleven vanuit een gevoel alsof het niet echt gebeurd is (gevoel van verdoving) of de herinneringen aan de traumatische gebeurtenis ervaren alsof men naar een film kijkt. Daarnaast kan iemand last hebben van symptomen als geheugenverlies, desinteresse voor belangrijke activiteiten, depressieve gevoelens, verminderd vermogen om te voelen (verkilling), negatieve gedachten en / of een gevoel er niet bij te horen.

• Hyperactiviteit, en een sterk gevoel van toegenomen spanning of opwinding, alertheid, prikkelbaarheid of woede-uitbarstingen en overmatige schrikreacties. Ook kunnen concentratie stoornissen, slaap stoornissen zoals moeilijk in slaap kunnen vallen of in slaap blijven, ontstaan.

Soms kunnen getraumatiseerde mensen (veelal na langdurige traumatisering) last van een negatief zelfbeeld, angsten, schuldgevoelens en een gevoel van machteloosheid hebben.

Hoe verwerk je een trauma?

Behandeling is niet altijd nodig om een trauma te verwerken. Als je in je omgeving mensen hebt met wie je erover kan praten, dan is dat soms genoeg om de ingrijpende gebeurtenis(sen) goed te verwerken. Als dat niet zo is, dan kan haptotherapie of psychosociale therapie helpen.

Er zijn verschillende mogelijkheden voor behandeling:

• Individuele gesprekstherapie. Bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie, hypnotherapie of haptotherapie.
• EMDR (eye movement desensitisation and reprocessing).
• Vaktherapie. Onder begeleiding van een therapeut het trauma verwerken, niet door alleen te praten maar vooral door iets te doen.

Traumatische ervaring en de hersenen

Een traumatische ervaring wordt in de hersenen anders verwerkt. Het essentiële verschil is dat bij een traumatische ervaring informatie van de zintuigen in de hersenen binnenkomt als een overweldigende en indringende prikkeling en daardoor fragmentarisch wordt opgenomen in plaats van als een complete ervaring.

De ervaring (prikkel) wordt niet meteen werkt, maar voor een latere verwerking opgeslagen. Totdat deze stukjes informatie wordt verbonden met gevoelens, herinneringen en associaties, blijft deze informatie in het brein opgeslagen als onverwerkte herinneringen.

Deze opgeslagen en niet verwerkte prikkels kunnen flashbacks veroorzaken, spierspanning, terugkerende herinneringen en bijvoorbeeld nachtmerries. Prikkels die lijken op deze stressvolle gebeurtenissen kunnen deze niet verwerkte herinnering naar boven halen.

EMDR en PTSS

Wat is EMDR?

Eye Movement Desensitization and Reprocessing afgekort tot EMDR, is een therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van traumatische ervaringen.

Dit kan zijn een schokkende ervaring, zoals een verkeersongeval of een geweldsmisdrijf. Maar ook voor andere ervaringen die veel invloed hebben gehad op de ontwikkeling van iemands leven zoals pesterijen of krenkingen in de jeugd, die in het hier-en-nu nog steeds invloed hebben kan de methode gebruikt worden.

Waarvoor is EMDR bedoeld?

Bepaalde gebeurtenissen kunnen diep ingrijpen in het leven van mensen. Een groot deel van de getroffenen ‘verwerken’ deze ervaringen op eigen kracht. Bij anderen ontwikkelen zich psychische klachten.

Vaak gaat het om zich opdringende herinneringen aan de schokkende gebeurtenis, waaronder angstwekkende beelden (herbelevingen; ‘flashbacks’) en nachtmerries. Andere klachten die vaak voorkomen zijn schrik- en vermijdingsreacties.

Als er aan bepaalde criteria wordt voldaan spreekt men van een ‘post traumatische stress-stoornis’ (PTSS).

Ofschoon PTSS nog steeds als het primaire indicatiegebied voor EMDR wordt beschouwd hebben de ervaringen met de toepassing van deze behandelmethode de afgelopen jaren laten zien dat het mogelijk is een grote verscheidenheid aan psychische aandoeningen en klachten te behandelen, die gepaard gaan met vermijdingsgedrag, somberheid en/of gevoelens van angst, schaamte, verdriet, schuld of boosheid.

Uitgangspunt is telkens dat deze klachten zijn ontstaan als gevolg van een of meer beschadigende ervaringen. Daarmee worden gebeurtenissen bedoeld die dusdanige sporen hebben nagelaten in het geheugen van de persoon, dat hij of zij er nu nog steeds last van heeft.

Voorbeelden daarvan zijn emotionele verwaarlozing, akelige ervaringen op medisch gebied, verlieservaringen, werkgerelateerde gebeurtenissen en andere schokkende, schaamtevolle of anderszins ingrijpende ervaringen.

De belangrijkste insteek van de EMDR therapeut is de cliënt te helpen de herinneringen aan deze gebeurtenissen te verwerken, met de bedoeling daarmee de klachten te verminderen of te laten verdwijnen.

Werkt EMDR?

Er is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de werkzaamheid van EMDR. Uit de resultaten blijkt dat cliënten goed op EMDR reageren. EMDR is een kortdurende therapievorm.

Als het gaat om een trauma na een eenmalige ingrijpende gebeurtenis dan zijn mensen vaak al na enkele zittingen in staat om de normale dagelijkse bezigheden weer op te pakken.

Hoe weet je of EMDR kan worden toegepast?

In het begin van de therapie zal uitgebreid aandacht worden besteed aan de oorzaak en achtergronden van de klachten. Daarnaast wordt er een taxatie gemaakt van een aantal individuele kenmerken waaronder de persoonlijke draagkracht en de last die men van de klachten ondervindt.

Hieruit zal blijken of een gerichte traumabehandeling op dat moment noodzakelijk of nodig is, en of daarvoor EMDR kan worden gebruikt.

Hoe gaat EMDR in z’n werk?

Er zal worden gevraagd aan de gebeurtenis terug te denken inclusief de bijbehorende beelden, gedachten en gevoelens. Eerst gebeurt dit om meer informatie over de traumatische beleving te verzamelen. Daarna wordt het verwerkingsproces opgestart.

Tijdens het consult worden er gevraagd de gebeurtenis opnieuw voor de geest te halen. Maar nu gebeurt dit in combinatie met een afleidende stimulus. Doorgaans zal dat de hand van de therapeut zijn. Er zal worden gevraagd de aandacht hierop te richten en daarna zal de hand op ongeveer 30 centimeter afstand, voor het gezicht langs, heen en weer worden bewogen.

Na elke set wordt er even rust genomen. Daarna zal worden gevraagd wat er in gedachten naar boven komt. De EMDR procedure brengt doorgaans een stroom van gedachten en beelden op gang, maar soms ook gevoelens en lichamelijke sensaties. Vaak verandert er wat.

De cliënt wordt na elke set oogbewegingen gevraagd zich te concentreren op de meest opvallende verandering, waarna er een nieuwe set volgt.

Wat zijn de te verwachten effecten?

De aangeboden sets oogbewegingen of geluiden zullen er langzamerhand toe leiden dat de herinnering haar kracht en emotionele lading verliest. Het wordt dus steeds gemakkelijker aan de oorspronkelijke gebeurtenis terug te denken.

In veel gevallen veranderen ook de herinneringsbeelden zelf en worden ze bijvoorbeeld waziger of kleiner. Maar het kan ook zijn dat minder onprettige aspecten van dezelfde situatie naar voren komen.

Een andere mogelijkheid is dat er spontaan nieuwe gedachten of inzichten ontstaan die een andere, minder bedreigende, betekenis aan de gebeurtenis geven. Deze effecten dragen ertoe bij dat de schokkende ervaring steeds meer een plek krijgt in de levensgeschiedenis van de persoon.

Zijn er ook nadelen?

Na afloop van een EMDR therapie kunnen de effecten nog even doorwerken. Dat is natuurlijk goed. Toch kan dit in sommige gevallen de cliënt het idee geven even de regie kwijt te zijn.

Bijvoorbeeld als er nieuwe beelden of gevoelens naar boven komen. Vaak is het dan een geruststelling om te weten dat dit in de regel niet langer dan drie dagen aanhoudt. Daarna is er als het ware een nieuw evenwicht ontstaan.

Het is aan te bevelen een dagboekje bij te houden en op te schrijven wat er naar boven komt. Deze dingen kunnen dan in de volgende zitting aan de orde komen.

Wat is het werkingsmechanisme van EMDR?

Een verklaring voor de effecten van EMDR is dat de combinatie van het sterk denken aan de traumatische gebeurtenis en de aandacht voor de afleidende stimulus er voor zorgt dat het natuurlijk verwerkingssysteem wordt gestimuleerd.

Omdat een traumatische herinnering wanneer deze in gedachten wordt genomen zowel levendig als intens is, kost dit betrekkelijk veel geheugencapaciteit. Maar het zo snel mogelijk volgen van de vingers van de therapeut, zoals dat bij EMDR gebeurt, kost ook geheugencapaciteit.

Door deze concurrentie van werkgeheugentaken is er weinig plaats voor de levendigheid en de naarheid van de herinnering. Dit biedt de mogelijkheid om een andere betekenis aan de gebeurtenis te geven.